Rol van GIS in vegetatiemonitoring van gemeenten

De klimaatverandering draai je op korte termijn niet zomaar terug. Klimaatadaptatie bestaat daarentegen uit hele concrete handelingen die op betrekkelijk korte termijn effect hebben. Ik zie dat veel gemeenten op zoek zijn naar methoden om vegetatie in te zetten voor klimaatadaptatie-doeleinden en naar slimme manieren om het effect te meten. In deze blog vertel ik je daarom meer over slimme vegetatiemonitoring met behulp van je geografische informatiesysteem. 

Rol van vegetatie bij klimaatadaptie van steden

Vegetatie speelt een belangrijke rol bij het bevorderen van de klimaatadaptatie van steden, om meerdere redenen:

• Groen reflecteert zonlicht. Dit vermindert hittestress;
• Groen neemt overtollig water op. Hierdoor wordt wateroverlast teruggedrongen;
• Vegetatie filtert fijnstof uit de lucht;
• Het is goed voor de bevordering van de biodiversiteit.

Een gemeentelijke organisatie heeft een aantal mogelijkheden voor het verhogen van de hoeveelheid vegetatie. De meest voor de hand liggende optie is het planten van groen in parken en wijken. In samenwerking met waterschappen is het daarnaast ook mogelijk om de oevers van openbare wateren natuurvriendelijker te maken. Het aanleggen van groene daken is daarnaast ook een interessant middel om in te zetten. Tot slot is er de particuliere grondbezitter: het is belangrijk om groene keuzes aantrekkelijk te maken, zodat zoveel mogelijk burgers en bedrijven meewerken aan een groenere stad.

Tekst gaat verder onder de afbeelding.

Slimme vegetatiemonitoring is onmisbaar

De oplossingen die ik in de vorige alinea heb benoemd, zijn niet van vandaag op morgen gerealiseerd. Veel gemeenten zijn daarom op zoek naar slimme manieren om vegetatie zo efficiënt mogelijk in kaart te brengen en vervolgens te monitoren. Vegetatiemonitoring zonder slimme automatisering is extreem arbeidsintensief. Daarnaast zijn er meerdere factoren die de complexiteit van het proces verhogen. Bijvoorbeeld:

• Voor een volledig beeld is ook het monitoren van privaat groen nodig;
• Groen ontwikkelt zich gedurende de vier seizoenen anders.

Deze factoren maken het accuraat monitoren van het groen binnen je gemeente tot een uitdagende klus. Uitdagend. Maar zéker niet onmogelijk!

Berekening vegetatie-index met infrarood

Het geografische datalandschap in Nederland is in mijn ervaring zeer open en gericht op samenwerking. Het CIR-beeldmateriaal dat beschikbaar wordt gesteld door Beeldmateriaal Nederland is daar een voorbeeld van. Op deze website zijn orthofoto’s te vinden waarop de historische ontwikkeling van groen zichtbaar is. Een rijke bron voor vegetatiemonitoring, dus.

Het CIR-beeldmateriaal is gemaakt van behulp van infrarood licht. Vegetatie reflecteert infrarood licht anders dan andere oppervlakken, zoals gebouwen en wegen. Dit verschil in reflectie kun je gebruiken om de NDVI (Normalized Difference Vegetation Index) te berekenen. En daar komt je GIS om de hoek kijken: want hoe richt je een proces in waarbij je zo geautomatiseerd mogelijk voor je gehele gemeente je groen kunt monitoren?

Vegetatiemonitoring en GIS

Je geografische informatiesysteem staat centraal in de inrichting van een slim vegetatiemonitoringsproces. In je GIS kun je alle data samenbrengen die je nodig hebt, zoals bijvoorbeeld orthofoto’s. In ArcGIS Pro of Enterprise kun je:

• Veranderingen in het vegetatiedek vergelijken (en detecteren);
• Schade aan vegetatie identificeren (bijvoorbeeld door droogte of ongedierte);
• Analyseren hoe gezond het groen in je gemeente is.

De analysis over vegetatie die je maakt in je GIS biedt een uitstekende basis voor het bepalen van je groenbeleid.

Daarnaast kan je GIS ook inzetten als informatiemiddel richting externe stakeholders, zoals burgers en bedrijven. Ik zie dit steeds meer gebeuren in de praktijk: gemeenten die een ArcGIS Storymap bouwen om maximale transparantie te bieden over thema’s die met ruimtelijke ontwikkeling te maken hebben.

Nieuwsgierig naar een casus over vegetatiemonitoring in een GIS? Bij de Gemeente Breda hebben we gedaan wat ik in deze blog allemaal beschrijf. Download de user case hieronder voor meer details!